Bakteriler, virüsler, mantarlar ve diğer mikroskobik canlılara kısaca mikroorganizma veya mikrop denir.
Bu mikropların trilyonları esas olarak bağırsaklarınızda ve cildinizde bulunur.
Bağırsaklarınızdaki mikropların çoğu, kalın bağırsağınızın “çekum” adı verilen bir bölümünde bulunur ve bunlara bağırsak mikrobiyomu denir.
İçinizde birçok farklı mikrop türü yaşasa da, en çok araştırılanlar bakterilerdir.
Aslında, vücudunuzda insan hücrelerinden daha fazla bakteri hücresi vardır. Vücudunuzda kabaca 40 trilyon bakteri hücresi ve sadece 30 trilyon insan hücresi vardır. Bu, insandan daha fazla bakteri olduğunuz anlamına gelir.
Dahası, insan bağırsak mikrobiyomunda 1000’e kadar bakteri türü vardır ve bunların her biri vücudunuzda farklı bir rol oynar. Birçoğu sağlığınız için son derece önemlidir, diğerleri ise hastalığa neden olabilir.
Toplamda, bu mikroplar yaklaşık olarak beyninizin ağırlığı olan 2-5 pound (1-2 kg) kadar ağırlığa sahip olabilir. Birlikte vücudunuzda ekstra bir organ olarak işlev görürler ve sağlığınızda büyük rol oynarlar.
Bakteriler Vücudunuzu Nasıl Etkiler?
İnsanlar milyonlarca yıldır mikroplarla yaşamak üzere evrimleşmiştir.
Bu süre zarfında mikroplar insan vücudunda çok önemli rollere sahiplerdir. Aslında, bağırsak mikrobiyomu olmadan bir insanın hayatta kalması çok zordur.
Bağırsak mikrobiyomu, doğduğunuz anda vücudunuzu etkilemeye başlar.
Mikroplara ilk olarak annenizin doğum kanalından geçtiğinizde maruz kalırsınız. Ancak yeni kanıtlar, bebeklerin rahim içindeyken bazı mikroplarla temasa geçebileceğini gösteriyor.
Siz büyüdükçe, bağırsak mikrobiyomunuz çeşitlenmeye başlar, yani birçok farklı türde mikrobiyal tür içermeye başlar. Daha yüksek mikrobiyom çeşitliliği sağlığınız için iyi kabul edilir.
İlginç bir şekilde, yediğiniz yiyecekler bağırsak bakterilerinizin çeşitliliğini etkiler.
Mikrobiyomunuz büyüdükçe vücudunuzu çeşitli şekillerde etkiler:
- Anne sütünün sindirilmesi: Bebeklerin bağırsaklarında ilk olarak büyümeye başlayan bakterilerin bir kısmına Bifidobakteriler denir. Büyüme için önemli olan anne sütündeki sağlıklı şekerleri sindirirler.
- Sindirim lifleri: Bazı bakteriler, bağırsak sağlığı için önemli olan kısa zincirli yağ asitleri üreten lifleri sindirir . Lif, kilo alımını, diyabeti, kalp hastalığını ve kanser riskini önlemeye yardımcı olur.
- Bağışıklık sisteminizi kontrol etmeye yardımcı olur: Bağırsak mikrobiyomu, bağışıklık sisteminizin nasıl çalıştığını da kontrol eder. Bağışıklık hücreleriyle iletişim kurarak, bağırsak mikrobiyomu vücudunuzun enfeksiyona nasıl tepki verdiğini kontrol eder.
- Beyin sağlığının kontrolüne yardımcı olur: Yeni araştırmalar, bağırsak mikrobiyomunun beyin fonksiyonlarını kontrol eden merkezi sinir sistemini de etkileyebileceğini öne sürüyor.
Bu nedenle, bağırsak mikrobiyomunun temel vücut fonksiyonlarını etkileyebileceği ve sağlığınızı etkileyebileceği bir dizi farklı yol vardır.
Bağırsak Mikrobiyomu Kilonuzu Etkileyebilir
Bağırsaklarınızda çoğu sağlığınıza fayda sağlayan binlerce farklı bakteri türü vardır. Bununla birlikte, çok fazla sağlıksız mikrop bulundurmak hastalığa yol açabilir.
Sağlıklı ve sağlıksız mikropların dengesizliğine bazen bağırsak disbiyozu denir ve kilo alımına katkıda bulunabilir.
İyi bilinen birkaç çalışma, bağırsak mikrobiyomunun, biri obez ve biri sağlıklı olan tek yumurta ikizleri arasında tamamen farklı olduğunu göstermiştir. Bu, mikrobiyomdaki farklılıkların genetik olmadığını gösterir.
İlginç bir şekilde, bir çalışmada, obez ikizin mikrobiyomu farelere aktarıldığında, her iki grubun da aynı diyeti yemesine rağmen, zayıf ikizin mikrobiyomunu alanlara daha fazla kilo aldılar.
Bu çalışmalar, mikrobiyom disbiyozunun kilo alımında rol oynayabileceğini göstermektedir.
Neyse ki probiyotikler sağlıklı bir mikrobiyom için iyidir ve kilo vermeye yardımcı olabilir . Bununla birlikte, araştırmalar, probiyotiklerin kilo kaybı üzerindeki etkilerinin muhtemelen oldukça küçük olduğunu ve insanların 2,2 pounddan (1 kg) daha az kaybettiğini göstermektedir.
Bağırsak Sağlığını Etkiler
Mikrobiyom ayrıca bağırsak sağlığını da etkileyebilir ve irritabl bağırsak sendromu (IBS) ve inflamatuar bağırsak hastalığı (IBD) gibi bağırsak hastalıklarında rol oynayabilir.
IBS’li kişilerin yaşadığı şişkinlik, kramplar ve karın ağrısı, bağırsak disbiyozundan kaynaklanıyor olabilir. Bunun nedeni, mikropların çok fazla gaz ve bağırsak rahatsızlığı semptomlarına katkıda bulunan diğer kimyasalları üretmesidir.
Bununla birlikte, mikrobiyomdaki bazı sağlıklı bakteriler de bağırsak sağlığını iyileştirebilir.
Probiyotiklerde ve yoğurtta bulunan bazı Bifidobakteriler ve Lactobacilli , bağırsak hücreleri arasındaki boşlukları kapatmaya ve sızdıran bağırsak sendromunu önlemeye yardımcı olabilir .
Bu türler ayrıca hastalığa neden olan bakterilerin bağırsak duvarına yapışmasını da önleyebilir.
Aslında, Bifidobacteria ve Lactobacilli içeren bazı probiyotiklerin alınması IBS semptomlarını azaltabilir.
Bağırsak Mikrobiyomu Kalp Sağlığına Fayda Sağlayabilir
İlginç bir şekilde, bağırsak mikrobiyomu kalp sağlığını bile etkileyebilir.
1500 kişide yapılan yakın tarihli bir araştırma, bağırsak mikrobiyomunun “iyi” HDL kolesterol ve trigliseritleri teşvik etmede önemli bir rol oynadığını keşfedildi.
Bağırsak mikrobiyomundaki bazı sağlıksız türler de trimetilamin N-oksit (TMAO) üreterek kalp hastalığına katkıda bulunabilir.
TMAO, kalp krizi veya felce yol açabilen tıkalı arterlere katkıda bulunan bir kimyasaldır.
Mikrobiyomdaki belirli bakteriler, her ikisi de kırmızı et ve diğer hayvansal gıda kaynaklarında bulunan besinler olan kolin ve L-karnitin’i TMAO’ya dönüştürerek, kalp hastalığı için potansiyel olarak risk faktörlerini artırır.
Bununla birlikte, bağırsak mikrobiyomu, özellikle içindeki diğer bakteriler Lactobacillinin , kolesterol azaltmaya yardımcı olabilir.
Kan Şekerini Kontrol Etmeye Yardımcı Olabilir
Bağırsak mikrobiyomu ayrıca tip 1 ve 2 diyabet riskini etkileyebilecek kan şekerini kontrol etmeye yardımcı olabilir.
Yakın tarihli bir çalışmada, genetik olarak tip 1 diyabet geliştirme riski yüksek olan 33 bebek incelendi.
Mikrobiyomun çeşitliliğinin tip 1 diyabetin başlangıcından önce aniden düştüğünü buldu. Ayrıca bazı sağlıksız bakteri türlerinin seviyelerinin tip 1 diyabetin başlangıcından hemen önce arttığını buldu.
Başka bir araştırma, insanlar aynı yiyecekleri yediklerinde bile kan şekerlerinin büyük ölçüde değişebileceğini buldu. Bu, bağırsaklarındaki bakteri türlerinden kaynaklanıyor olabilir.
Beyin Sağlığını Etkileyebilir
Bağırsak mikrobiyomu, beyin sağlığına çeşitli şekillerde bile fayda sağlayabilir.
İlk olarak, belirli bakteri türleri beyinde nörotransmiter adı verilen kimyasalların üretilmesine yardımcı olabilir. Örneğin, serotonin, çoğunlukla bağırsakta yapılan bir antidepresan nörotransmiterdir.
İkincisi, bağırsaklar milyonlarca sinir aracılığıyla fiziksel olarak beyne bağlıdır.
Bu nedenle, bağırsak mikrobiyomu, bu sinirler aracılığıyla beyne gönderilen mesajların kontrolüne yardımcı olarak beyin sağlığını da etkileyebilir.
Daha Fazla Oku: Bağışıklık Sistemini Güçlendirmenin Yolları
Bir dizi çalışma, çeşitli psikolojik rahatsızlıkları olan kişilerin bağırsaklarında sağlıklı insanlara kıyasla farklı bakteri türleri olduğunu göstermiştir. Bu, bağırsak mikrobiyomunun beyin sağlığını etkileyebileceğini düşündürmektedir.
Bununla birlikte, bunun sadece farklı beslenme ve yaşam tarzı alışkanlıklarından kaynaklanıp kaynaklanmadığı belirsizdir.
Az sayıda çalışma, belirli probiyotiklerin depresyon semptomlarını ve diğer zihinsel sağlık bozukluklarını iyileştirebileceğini de göstermiştir.
Bağırsak Mikrobiyomu Nasıl Düzenlenir?
Bağırsak mikrobiyomunuzu iyileştirmenin birçok yolu vardır:
- Çok çeşitli yiyecekler tüketin: Bu, iyi bağırsak sağlığının bir göstergesi olan çeşitli bir mikrobiyota yol açabilir. Özellikle, baklagiller, fasulye ve meyve lif taşırlar vs. besinler bu konuda size yardımcı olacaktır.
- Fermente gıdalar tüketin: Yoğurt, lahana turşusu ve kefir gibi fermente gıdaların tümü, başta Lactobacilli olmak üzere sağlıklı bakteriler içerir ve bağırsakta hastalığa neden olan türlerin miktarını azaltabilir.
- Yapay tatlandırıcı alımınızı sınırlayın: Bazı kanıtlar, aspartam gibi yapay tatlandırıcıların bağırsak mikrobiyomunda Enterobacteriaceae gibi sağlıksız bakterilerin büyümesini uyararak kan şekerini artırdığını göstermiştir.
- Prebiyotik yiyecekler tüketin: Prebiyotikler, sağlıklı bakterilerin büyümesini uyaran bir lif türüdür. Prebiyotik açısından zengin besinler arasında enginar, muz, kuşkonmaz, yulaf ve elma bulunur.
- Kepekli tahıllar tüketin: Tam tahıllar, kilo, kanser riski, diyabet ve diğer rahatsızlıklara fayda sağlamak için bağırsak bakterileri tarafından sindirilen beta-glukan gibi çok sayıda lif ve faydalı karbonhidrat içerir.
- Bitki bazlı bir diyet deneyin: Vejetaryen diyetler, E. coli gibi hastalığa neden olan bakteri düzeylerinin yanı sıra iltihaplanma ve kolesterol seviyelerinin azaltılmasına yardımcı olabilir.
- Polifenoller açısından zengin yiyecekler tüketin: Polifenoller, kırmızı şarap, yeşil çay, bitter çikolata, zeytinyağı ve kepekli tahıllarda bulunan bitki bileşikleridir. Sağlıklı bakteri üremesini teşvik etmek için mikrobiyom tarafından parçalanırlar.
- Bir probiyotik takviyesi alın: Probiyotikler, disbiyozdan sonra bağırsakları sağlıklı bir duruma getirmeye yardımcı olabilecek canlı bakterilerdir.
- Antibiyotikleri sadece gerektiğinde alın: Antibiyotikler, bağırsak mikrobiyomunda bulunan birçok kötü ve iyi bakteriyi öldürür, muhtemelen kilo alımına ve antibiyotik direncine katkıda bulunur. Bu nedenle, antibiyotikleri yalnızca tıbbi olarak gerekli olduğunda alın.
Bağırsak Bakterileri: Mikrobiyomlar Sonuç Olarak
Bağırsak mikrobiyomunuz trilyonlarca bakteri, mantar ve diğer mikroplardan oluşur.
Bağırsak mikrobiyomu, sindirimi kontrol etmeye yardımcı olarak ve bağışıklık sisteminize ve sağlığın diğer birçok yönüne fayda sağlayarak sağlığınızda çok önemli bir rol oynar.
Bağırsaklardaki sağlıksız ve sağlıklı mikropların dengesizliği kilo alımına, yüksek kan şekerine, yüksek kolesterole ve diğer rahatsızlıklara katkıda bulunabilir.
Bağırsaklarınızdaki sağlıklı mikropların büyümesini desteklemek için çok çeşitli meyveler, sebzeler, kepekli tahıllar ve fermente gıdalar tüketin.
Kaynak: Health Line
