Deniz suyunun kıyı şeridinde dönüşümlü olarak ilerlemesi ve geri çekilmesi gelgit olarak adlandırılır. Yüksek gelgit, suyun kıyı şeridine en uzağa ilerlediği zamandır. Düşük gelgit en uzak mesafeye çekildiği zamandır. Bazı tatlı su nehirleri ve göllerde de gelgitler oluşabilir. Normalden daha büyük ölçüde olan gelgit, kral gelgit olarak adlandırılır. Genellikle Ay’ın, Dünya’ya en yakın olduğu zamanda gerçekleşir.
Ayın Dünya üzerindeki çekim gücü ve Dünya’nın dönme kuvveti, yüksek ve düşük gelgitlere neden olan iki ana faktördür. Dünyanın Ay’a en yakın tarafı, Ay’ın en güçlü çekişini deneyimliyor ve bu da denizlerin yükselmesine ve yüksek gelgitlere neden oluyor.
Ay’ın uzağa bakan taraftı, Dünya’nın dönme kuvveti Ay’ın yerçekimi kuvvetinden daha güçlüdür. Dönme kuvveti, su bu kuvvete karşı koymaya çalışırken suyun yığılmasına neden olur ve diğer tarafta da yüksek gelgitler oluşur. Güneş’in yerçekimi de gelgit oluşumunda küçük bir rol oynar. Gelgitler okyanusta şişkinlikler olarak Dünya’nın etrafında hareket eder.
Çoğu kıyı şeridi, yirmi dört saatlik bir süre içinde iki yüksek ve iki düşük gelgit yaşar, ancak bazı bölgelerden her biri sadece bir tanesine sahiptir. Kıyı şeridinin geniş bir kumsal veya kayalık bir koy gibi fiziksel özellikleri, hemen kıyıdaki suyun derinliği ile gelgitlerin yüksekliğini etkiler.
Gelgitler, intertidal bölge olarak bilinen yerde, yüksek ve düşük gelgit arasındaki alanda gelişen bitki ve hayvan türlerini ve deniz ekosistemlerini etkiler. Bölge dönüşümlü olarak gün boyunca okyanus tarafından kaplandığı ve açığa çıkarıldığı için, bitkiler ve hayvanlar hem su altında hem de havada ve güneş ışığında hayatta kalabilmelidir. Ayrıca gelgit sırasında oluşan dalgalara da dayanabilmelidirler.
Örneğin, bir kıyı boyunca kayalara tutunabilen bitkiler ve hayvanlar, dalgalardan kaynaklanan bağlardan ve değişen gelgitlerin daha az şiddetli hareketinden kurtulabilir.Kum yengeçleri sadece hayatta kalmak için kumu kazmakla kalmaz, aynı zamanda ıslak kumdaki doğru derinliği korumak için gelgitleri takip ederler.
Birçok kıyı şeridi boyunca gelgitler, gelgit havuzları oluşturur. Bu küçük su havuzları genellikle gelgitte kayalar arasında kalmaktadır. Daha büyük türler için yiyecek görevi görebilecek çeşitli küçük bitki ve hayvan popülasyonunu içerebilirler.
Deniz seviyelerindeki artış, sadece deniz ekosistemleri üzerinde değil, milyonlarca insanın ve hayvanın bulunduğu kıyı bölgelerindeki canlıları da etkiler.
