Hiç dokunmadan müzik aleti çalınabilir mi? Theremin adlı pek tanınmayan bir müzik aleti var ve müzisyen sadece ellerini alete belli bir uzaklıkta hareket ettirerek müzik yapabiliyor.
Bu yazımızda dünyanın en enteresan müzik aletlerinden biri olan theremin’den bahsedeceğiz.
Theremin Nedir?
Theremin muhtemelen bütün elektronik müzik aletlerinin öncüsü ve çalarken temas gerekmeyen tek müzik aleti türüdür.
Rus Profesör Leon Theremin 1919 yılında bu sıradışı aleti icat etmiş,1928 yılında yine kendisi tarafından patenti alınmıştır. Bu Rus kökenli müzik aletinin gerçek adı Termenvox veya Aetherphone’dur. Zamanla müzik aletinin adı İngilizceleşerek “Theremin” adını almıştır.
Üzerinde iki metal anten bulunur ve kontrolü bunlar arasında sağlanır, bu antenler aleti çalan kişinin ellerinin pozisyonunu algılarlar. Ellerden biri ile titreşim dalgaları gönderilirken, diğer el ile de sesin şiddeti ayarlanır.
Türkçe yazılışı ile Teremin ürkütücü sesler çıkarmakta mahir bir alettir. Elektrik sinyalleri tereminin üzerinde eller vasıtasıyla büyütülür ve bağlı olan hoparlörlere yönlendirilir.
Bu alet Bilim-kurgu ve Korku filmlerinde epeyce kullanılmıştır.
İcadından bu yana ilginç ve kendine özgü olan bu enstrüman ile birçok fizikçi ve müzisyen ilgilenmiştir. Bu aleti çalmış ya da çalmayı denemiş ünlü kişiler arasında Jerry Lewis, Cary Grant, Vladamir Lenin, Albert Einstein, Igor Stravinsky vardır.
Synthesizer 1960 larda icat edilen elektriksel sinyaller üretmek için kullanılan bir müzik aletidir.
Robert Moog synthesizer’ ın babasıdır, küçük bir çocukken duyduğu theremin’in sesinden etkilenip hobi olarak elektronik müzikle ilgilemeye başlamış ve kendi kendine theremin yapmaya çalışmıştır. Elektronik müziğin kurucusu sayılan Robert Moog çalışmalarında büyük ölçüde theremin’den esinlenerek sonunda Moog synthesizer’ı ortaya çıkarmıştır.
Theremin sanatsal müziklerde ve rock gibi popüler müziklerde de kullanılmaktadır. İnsan sesine en yakın sesler bu alet sayesinde çıkarılmaktadır.
Bu tuhaf alet 2000 li yıllarda David Cranmer tarafından doldurulmuş bir porsuk bedeninin içine monte edilerek daha da tuhaf olan yeni bir hal almış ve Badgermin şeklinde adlandırılmıştır. Enstrüman bu haliyle hayvanseverlerin pek hoşlanmayacağı bir görüntü taşımaktadır.
Türkiye’de Theremin çalan sanatçılar Baba Zula grubunun kurucusu Murat Ertel ve Meczûp mahlasıyla tanınan Cihan Gülbudak’tır.
1911-1998 yılları arasında yaşamış Litvanya’lı klasik keman dahisi Clara Reisenberg Rockmore ise bu emsalsiz müzik aletinin gelmiş geçmiş en önemli virtüözüydü.
Yazar: Sennur Gülenbay
