Hıdırellez Nedir?
Hıdrellez, tüm Türk dünyasının mevsimlik bayramlarından biridir. Ruz-ı Hızır olarak bilinen Hıdrellez Günü, Hızır ve İlyas Peygamberlerin yeryüzünde buluştuğu gün olarak kutlanır. O zamandan beri Hızır ve İlyas’ın kaynaştığı sözcükler Hıdrellez olarak telaffuz edildi. Hıdrellez Günü, Gregoryen takviminde 6 Mayıs’a ve “Rumi” takviminde 23 Nisan’a denk geliyor.
Halkın kullandığı halk takviminde yıl ikiye ayrılırdı: 6 Mayıs – 8 Kasım arası “Hızır Günleri” olarak adlandırılan yaz, 8 Kasım – 6 Mayıs arası ise kış denen dönemdir. Kasım Günleri. Bu nedenle 6 Mayıs, kışın sonunu ve kutlama nedeni olarak yazın sıcak günlerinin başlangıcını temsil eder.
Hızır ve Hıdrellez’in kökeni hakkında çeşitli teoriler vardır. Bunlardan bazıları Hıdrellez’in Mezopotamya ve Anadolu kültürlerine ait olduğunu, diğerleri ise İslam öncesi Orta Asya Türk kültür ve inançlarına ait olduğunu öne sürüyor. Ancak Hıdrellez bayramını ve Hızır’ı çevreleyen inançları tek bir kültüre atfetmek imkansızdır. Eski çağlardan beri Mezopotamya, Anadolu, İran, Yunanistan ve hatta tüm Doğu Akdeniz ülkelerinde bahar veya yazın gelişiyle çeşitli tanrılar için çeşitli törenler ve ritüeller yapılmıştır.
Yaygın bir inanış, Hızır’ın hayat suyunu (ab-ı hayat) içerek ölümsüzlüğe ulaşan, Allah’a ulaşan, zaman zaman özellikle bahar aylarında insanlar arasında dolaşan ve insanlara yardım eden bir peygamber olduğunu ileri sürer. Zorluk içinde, bolluk ve sağlık dağıtır. Hızır’ın kimliği, yaşadığı yer ve zaman belli değil. Hızır, baharın ve onunla birlikte ortaya çıkan yeni hayatın sembolüdür. Hızır inancının yaygın olduğu Türkiye’de kendisine atfedilen özellikler şu şekildedir:
Hıdrellez Ayının Özellikleri:
- Hızır, zor durumda olanların yardımına koşar ve insanların dileklerini yerine getirir.
- Her zaman iyi niyetli, yardımsever insanlara yardım eder.
- Durduğu her yere bolluk ve zenginlik getirir.
- Sıkıntılılara çareler, hastalara sağlık getirir.
- Bitkilerin büyümesine, hayvanların üremesine ve insanların güçlenmesine yardım eder.
- İnsanların servetinin artmasına yardımcı olur.
- O, iyi alametlerin ve iyi talihin sembolüdür.
- Tanrı’nın verdiği mucizeler yaratma gücüne sahiptir.
Hıdırellez dileği ne zaman kutlanır?
Hızır, kendisine atfedilen bu özelliklerle mitolojide üstün güçler atfedilen tanrıları akla getiriyor.
Hıdrellez Festivali Türkiye’de 6 Mayıs’ta kutlanıyor. Bu tarih, Hristiyanlar tarafından da doğanın yeniden canlandığı baharın ilk günü olarak kabul edilir. Ortodokslar bu tarihi Aya Georgi ve Katolikler Aziz George Günü olarak kutluyorlar.
Mevsim Festivali
Türkiye’nin mevsimlik festivallerinden biri olan Hdırellez, ülkede aktif olarak kutlanmaktadır. İnsanlar köylerde ve küçük kasabalarda Hıdrellez kutlamalarına, şimdi daha az da olsa, büyük şehirlerde önceden hazırlanıyor. Bu hazırlıklar ev temizliği, temiz giysiler ve yiyecek ve içeceklerle ilgilidir. Hıdrellez Günü öncesinde insanlar Hızır’ın temiz olmayan evleri ziyaret etmeyeceğini düşündüğü için evler baştan aşağı temizlenir. Hıdrellez Günü’nde giymek üzere yeni kıyafet ve ayakkabılar alınır.
Sadaka vermek, oruç tutmak ve kurban kılmak Anadolu’nun bazı bölgelerinde dua ve dileklerin gerçekleşmesi gelenekleridir. Fedakârlıklar ve adaklar “Hızır için” olmalıdır.
Hıdrellez kutlamaları her zaman yeşil, ağaçlık yerlerde, su kaynaklarının yakınında veya bir türbe veya türbe yakınında yapılır. Taze bahar bitkileri, kuzu eti veya kuzu ciğeri yemek Hıdrellez’de ayrı bir gelenek. İlkbaharın ilk kuzusunu yemenin sağlık ve hastaları iyileştireceğine inanılıyor. Kırda çiçek veya bitki toplamak, onları kaynatmak ve suyu içmenin tüm hastalıkları iyileştireceğine ve bu şekilde elde edilen suyun kırk gün boyunca onunla yıkayanları gençleştirip güzelleştirdiğine inanılıyor.
Daha Fazla Oku: Sevgililer Günü Nasıl Ortay Çıktı?
Hızır’ın gittiği yerlere ve dokunduğu şeylere bereket ve bereket getireceği inancıyla Hıdrellez gecesinde çeşitli uygulamalar yapılır. Yemek kaseleri, kiler ve cüzdanlar açık bırakılır. Ev, bağ ya da bahçe isteyenler, istediklerinin küçük bir modelini yaparlarsa Hızır’ın bu tür şeyleri elde etmelerine yardımcı olacağına inanırlar.
İnsanların şansını artırmaya yönelik törenler de bu dönemde yaygındır. Bu törene İstanbul ve çevresinde “baht açma”, Denizli ve çevresinde “bahtiyar”, Yörükler ve Türkmenler tarafından “mantıfar“, Balıkesir ve çevresinde “dağlara yüzük atma”, Edirne’de “niyet çözücü” ve çevresi ve Erzurum ve çevresinde “mani çekme”. Baharda doğanın ve tüm canlıların uyanmasıyla insanların kaderinin de daha iyiye döneceği inancıyla insanlar bu törenlerde şanslarını test ediyorlar. Hıdrellez’den önceki gece, servetini test etmek ve şansını artırmak isteyen genç kızlar yeşil bir yerde veya su kenarında toplanırlar.
Kaynak: https://www.ktb.gov.tr
Görsel Kaynağı: Rk.gov.ru, CC BY 4.0
