ESO teleskopu, süper kütleli bir kara deliğin ağında hapsolmuş galaksileri tespit ediyor
Gökbilimciler, Evren bir milyar yıldan daha küçükken süper kütleli bir kara deliğin etrafında yatan altı galaksi buldular. Bu, Büyük Patlama’dan bu kadar kısa bir süre sonra ilk kez bu kadar yakın bir gruplaşma görüldü ve bulgu, süper kütleli kara deliklerin nasıl bu kadar hızlı oluşup büyüdüğünü daha iyi anlamamıza yardımcı oluyor. Kara deliklerin, kendilerine yakıt sağlamak için bol miktarda gaz içeren büyük yapılar içinde hızla büyüyebileceği teorisini destekler.
ESO’nun Çok Büyük Teleskopu‘nun (VLT) yardımıyla gökbilimciler, Evren bir milyar yaşın altında iken süper kütleli bir kara deliğin etrafında yatan altı galaksi buldular.
Bu, Büyük Patlama’dan bu kadar kısa bir süre sonra ilk kez bu kadar yakın bir gruplaşma görülüyor ve bulgu, biri Samanyolu’nun merkezinde bulunan süper kütleli kara deliklerin nasıl oluştuğunu ve muazzam boyutlarına nasıl büyüdüğünü daha iyi anlamamıza yardımcı oluyor. Hızlı bir şekilde. Kara deliklerin, kendilerine yakıt sağlamak için bol miktarda gaz içeren büyük, ağ benzeri yapılar içinde hızla büyüyebileceği teorisini destekler.
Marco Mignoli, ‘Bu araştırma, temel olarak en zorlu astronomik nesnelerden bazılarını – Evrenin ilk zamanlarındaki süper kütleli kara delikleri anlama arzusundan kaynaklanıyordu. Bunlar aşırı sistemlerdir ve şimdiye kadar bunların varlığı için iyi bir açıklamamız yoktu,’ dedi.
ESO’nun VLT’si ile yapılan yeni gözlemler, süper kütleli bir kara deliği çevreleyen birkaç galaksiyi ortaya çıkardı; hepsi Samanyolu’nun 300 katı boyutuna kadar uzanan kozmik bir gaz ‘örümcek ağı’ içinde yatıyor. Mignoli, ‘Kozmik ağ lifleri örümcek ağı iplikleri gibidir’ diye açıklıyor. ‘Galaksiler, iplikçiklerin kesiştiği yerde duruyor ve büyüyor ve hem galaksileri hem de merkezi süper kütleli kara deliği beslemek için mevcut olan gaz akımları iplikçikler boyunca akabilir.’
Bir milyar güneş kütlesinden oluşan kara delikli bu büyük ağ benzeri yapının ışığı, Evren’in yalnızca 0,9 milyar yaşında olduğu bir zamandan beri bize geldi. Aynı zamanda Bolonya’daki INAF’ta gökbilimci olan eş yazar Roberto Gilli, ‘Çalışmamız, büyük ölçüde tamamlanmamış bulmacaya önemli bir parça yerleştirdi; bu, böylesine aşırı, ancak nispeten bol nesnelerin Büyük Patlama’dan çok kısa bir süre sonra oluşması ve büyümesi.’ , süper kütleli kara deliklere atıfta bulundu.
İlk yıldızların çöküşünden oluştuğu düşünülen ilk kara delikler, Evren’in yaşamının ilk 0,9 milyar yılında bir milyar güneşin kütlelerine ulaşmak için çok hızlı büyümüş olmalıdır. Ancak gökbilimciler, bu nesnelerin bu kadar kısa sürede bu kadar büyük boyutlara ulaşmasını sağlamak için yeterince büyük miktarlarda ‘kara delik yakıtının’ ne kadar mevcut olabileceğini açıklamakta zorlandılar.
Yeni bulunan yapı olası bir açıklama sunuyor: ‘örümcek ağı’ ve içindeki galaksiler, merkezdeki kara deliğin hızlı bir şekilde süper kütleli bir dev haline gelmesi için ihtiyaç duyduğu yakıtı sağlamak için yeterli gaz içeriyor.
Peki bu kadar büyük ağ benzeri yapılar ilk başta nasıl oluştu? Gökbilimciler, gizemli karanlık maddenin dev halelerinin anahtar olduğunu düşünüyor. Görünmez maddenin bu büyük bölgelerinin erken Evren’de çok büyük miktarlarda gaz çektiği düşünülüyor; Birlikte, gaz ve görünmez karanlık madde, galaksilerin ve kara deliklerin gelişebileceği ağ benzeri yapıları oluşturur.
ABD, Baltimore’daki Johns Hopkins Üniversitesi’nden Norman, ayrıca çalışmanın ortak yazarı Colin, ‘Bulgumuz, en uzak ve en büyük kara deliklerin büyük ölçekli yapılarda devasa karanlık madde haleleri içinde oluştuğu ve büyüdüğü ve bu tür yapıların daha önce tespit edilmemesinin muhtemelen gözlemsel sınırlamalardan kaynaklandığı fikrine destek veriyor’ diyor .
Şu anda tespit edilen galaksiler, mevcut teleskopların gözlemleyebileceği en zayıf olanlardan bazıları. Bu keşif, ESO’nun VLT’si de dahil olmak üzere mevcut en büyük optik teleskopları kullanarak birkaç saat boyunca gözlem yapılmasını gerektirdi.
Ekip, Şili Atacama Çölü’ndeki ESO’nun Paranal Gözlemevi’ndeki VLT üzerindeki MUSE ve FORS2 araçlarını kullanarak altı galaksiden dördü ile kara delik arasındaki bağlantıyı doğruladı. İtalya, Torino’daki INAF’ta gökbilimci olan ortak yazar Barbara Balmaverde, ‘Buzdağının tepesini yeni gördüğümüze ve bu süper kütleli kara deliğin çevresinde şimdiye kadar keşfedilen birkaç gökadanın yalnızca en parlak olanlar olduğuna inanıyoruz’ dedi.
Bu sonuçlar, süper kütleli kara deliklerin ve büyük kozmik yapıların nasıl oluştuğunu ve evrimleştiğini anlamamıza katkıda bulunuyor. ESO’nun Şili’de şu anda yapım aşamasında olan Aşırı Büyük Teleskopu, güçlü araçlarını kullanarak erken Evren’de büyük kara deliklerin etrafındaki çok daha sönük galaksileri gözlemleyerek bu araştırmaya dayanabilecek.
