26 Nisan 1986 sabahın erken saatlerinde yapılan başarısız bir güvenlik testi, Çernobil Nükleer Santrali’nin dördüncü reaktörünün aşırı ısınmasına, reaktörün 1.000 tonluk çelik tepesinin patlamasına ve 500 patlamaya eşdeğer bir patlamaya neden oldu.
Ortaya çıkan şey, tarihin en kötü nükleer felaketiydi. Pripyat, Ukrayna, şu anda gezegendeki en kirli yerlerden biri ve muhtemelen en az 3000 yıl boyunca insan yaşamı için uygun olmayacak.
Çernobil’de kazaya ne sebep oldu?
Valery Lagosov, Boris Shcherbina ve Ulana Khomyuk’un, Çernobil’deki çabalarını yönlendiren soruya cevap olarak; Kazanın nasıl olduğunu biliyorlar – ama nedenini bilmiyorlar.
Gerçekte, kazanın nedeni hakkındaki gerçeğin ortaya çıkması yıllar aldı. Felaket, Moskova’daki yetkililerin uzun zamandır farkında olduğu bir tasarım hatasıyla daha da kötüleşti. Bu yüzden, felaket tamamen tesisin çalışan operatörlerin suçu değildi. Yine de, Çernobil yetkililerinden altısı çalışma kamplarında 10 yıl hapse mahkum edildi.
Dünya Nükleer Derneği’ne göre, kaza aynı zamanda “Soğuk Savaş izolasyonunun doğrudan sonucu ve bunun sonucunda herhangi bir güvenlik kültürünün olmaması” idi.
Felaketin insan maliyeti neydi?
1986 kazasının etkileri yıllarca hissedildi. Ancak ilk müdahale ekipleri, itfaiyeciler ve tesisteki işçiler gibi, tüm etkiyi ilk onlar hissettiler. Patlamanın hemen ardından olay yerinde iki kişi öldü, 29 işçi ve itfaiyeci Akut Radyasyona Maruz Kalma çalışanı aşırı radyasyona maruz kalarak can verdi. Olaydan 1-2 gün sonra helikopter müdahelesi sırasında alev aldı ve dört kişi daha öldü.
Çernobil’in radyoaktif atık bulutu Beyaz Rusya, Ukrayna, Rusya Federasyonu ve Avrupa’ya yayıldığında İngiltere’ye kadar uzanan daha rasyasyon bulutu fazla insanın sağlığına zarar verdi. Yine de Sovyetler Birliği’nin herhangi bir kazanın meydana geldiğini kabul etmesi üç gün sürdü.
Sonraki yıllarda, bölgede binlerce çocuk tiroid kanseri oldu. Patlamadan sonra, “tasfiye memuru” adı verilen yaklaşık 600.000 vatandaş, yangınla mücadele ve temizleme operasyonlarına yardımcı olmak üzere sevk edildi ve ayrıca yüksek düzeyde radyasyona maruz kaldı.
Felaket bölgedeki insanları yerlerinden etti. Patlamadan 36 saat sonra başlayarak bölgeden yaklaşık 350.000 kişi tahliye edildi. Sağlık sorunları, işsizlik ve yetersiz barınma ile karşı karşıya kaldılar. Toplamda, altı milyon kişi yüksek doğum kusurları olan kontamine alanlarda hayatlarını sürdürdüler.
Çernobil sonucunda kaç kişi öldü?
Çernobil’e atfedilen toplam ölüm sayısı günümüzde de tartışılmakta. Kesin bir rakam söylemek çok zor, çünkü düşük seviyelerde radyasyona maruz kalan insanlar maruz kalmayanlarla aynı nedenlerden ölmektedir.
BM 4.000 kişinin ölümünü Çernobil nedeniyle olduğunu açıkladı; Greenpeace, ölümcül, radyasyon kaynaklı kanserlerden ölüm oranını 100.000 olduğunu öne sürdü. “Bireysel ya da istatistiksel olarak kesin belirlenen ölümler, 28 akut radyasyon sendromu kurbanı ve 15 ölümcül çocuk tiroid kanseri vakasıdır” şeklinde açıklamada bulundu. Oxford Üniversitesi profesörü Wade Allison.
Felaket daha da kötü olabilir miydi?
Emin olun, kaza anında patlama nükleer santralin diğer 3 reaktörüne de şıçrasaydı Avrupa’nın yarısını yok etmiş olacaktı.
Daha da kötü bir patlamayı önlemek için, üç işçi tesisin zifiri karanlık bodrumundaki radyoaktif sudan geçmek zorunda kaldı. Havuzları boşalttılar ve görevlerinde başarılı oldular, fakat haftalar içinde öldüler.
Çernobil nükleer santrali hala çalışıyor mu?
Reaktörler 1999’dan beri çalışmadı, ancak tesiste 3.800 çalışanı var. İşçiler Pripyat’ın yerini almak üzere inşa edilen yakındaki Slavutych şehrinden işe başladılar.
Çernobil’e gitmek artık güvenli mi?
Resmi olarak, Çernobil çevresindeki 30 kilometrekarelik arazi yaşam sürdürülemez durumda olan Çernobil bölgesinde hala yaşayanlar var. Bilindiği kadarıyla kasabada hayvanlar yaşıyor; kahverengi ayılar sokaklarda dolaşıyor. Yasaya aykırı olmasına rağmen, hala yaklaşık 100 ila 200 kişi yaşıyor.
İronik olarak, bu kirlenmiş şehir de hayatla dolup taşıyor. Dışlanmış Bölge olarak adlandırılan tesisi çevreleyen 30 kilometrelik alanın turizm merkezi olarak ikinci baharını yaşıyor.
Çernobil’de yeni moda bikiniyle fotoğraf çekilmek
Kazanın gerçekleştiği bölgede son zamanlarda turizm çok fazla arttı. Çernobil ile ilgili diziler ve filmler o bölgeye gitmek isteyen insan sayısını da arttırmış oldu. Şu anda ise nükleer kazanın olduğu bölgede, bikiniyle fotoğraf çekilip sosyal medyada paylaşması Çernobil ile ilgili konuşulanlar arasında ilk sırayı almış bulunuyor.
Görsel sahibi: Nz.nik
