Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), doğal afet, ciddi bir kaza, terör eylemi, savaş / mücadele veya tecavüz gibi travmatik bir olay yaşamış, tanık olmuş veya ölümle tehdit edilmiş kişilerde ortaya çıkabilen psikiyatrik bir bozukluktur.
Cinsel şiddet veya ciddi yaralanma.
TSSB, geçmişte, Birinci Dünya Savaşı yıllarında “kabuk şoku” ve II. Dünya Savaşı’ndan sonra “yorgunlukla mücadele” gibi birçok isim tarafından biliniyordu, ancak TSSB sadece gazilerle savaşmak için geçerli değildir. TSSB tüm insanlarda, herhangi bir etnik köken, milliyet veya kültürde ve her yaşta ortaya çıkabilir.
TSSB, her yıl ABD’li yetişkinlerin yaklaşık yüzde 3,5’ini etkiliyor ve tahmini 11 kişiden birine yaşamları boyunca TSSB teşhisi konulacak. Kadınların TSSB’ye sahip olma olasılığı erkeklerden iki kat daha fazladır. Üç etnik grup – ABD Latinleri, Afrikalı Amerikalılar ve Amerika Yerlileri – orantısız bir şekilde etkileniyor ve Latin olmayan beyazlara göre daha yüksek TSSB oranlarına sahip.
TSSB’li kişiler, travmatik olay bittikten çok sonra uzun süren deneyimleriyle ilgili yoğun, rahatsız edici düşünceler ve duygulara sahiptir. Olayı geri dönüşler veya kabuslar yoluyla yeniden yaşayabilirler; üzüntü, korku veya öfke hissedebilirler; ve diğer insanlardan kopuk veya yabancılaşmış hissedebilirler.
TSSB’si olan kişiler, kendilerine travmatik olayı hatırlatan durumlardan veya insanlardan kaçınabilirler ve yüksek ses veya kazara dokunma gibi sıradan bir şeye karşı güçlü olumsuz tepkiler verebilirler. TSSB teşhisi, üzücü bir travmatik olaya maruz kalmayı gerektirir. Bununla birlikte, maruziyet ilk elden değil dolaylı olabilir. Örneğin, TSSB, yakın bir aile veya arkadaşın şiddetli ölümünü öğrenen bir bireyde ortaya çıkabilir. Çocuk istismarı vakalarının ayrıntılarına maruz kalan polis memurları gibi travmanın korkunç ayrıntılarına tekrar tekrar maruz kalmanın bir sonucu olarak da ortaya çıkabilir.
Belirtiler ve Tanı
TSSB’nin semptomları dört kategoriye ayrılır. Spesifik semptomların şiddeti değişebilir.
1.) Saldırı: Tekrarlanan, istemsiz anılar gibi müdahaleci düşünceler; üzücü rüyalar; veya travmatik olayın geri dönüşleri. Geri dönüşler o kadar canlı olabilir ki, insanlar travmatik deneyimi yeniden yaşadıklarını veya gözlerinin önünde gördüklerini hissedebilirler.
2.) Kaçınma: Travmatik olayı hatırlatmaktan kaçınmak, üzücü anıları tetikleyebilecek insanlardan, yerlerden, aktivitelerden, nesnelerden ve durumlardan kaçınmayı içerebilir. İnsanlar travmatik olayı hatırlamaktan veya düşünmekten kaçınmaya çalışabilirler. Olanlar veya bunun hakkında nasıl hissettikleri hakkında konuşmaya direnebilirler.
3.) Biliş ve ruh halindeki değişiklikler: Travmatik olayın önemli yönlerini hatırlayamama, kendisi veya başkaları hakkında süregelen ve çarpıtılmış inançlara yol açan olumsuz düşünceler ve duygular (örneğin, “Ben kötüyüm”, “Kimseye güvenilemez”); kendini veya başkasını yanlış bir şekilde suçlamaya yol açan olayın nedeni veya sonuçları hakkında çarpık düşünceler; devam eden korku, öfke, suçluluk veya utanç; daha önce zevk alan faaliyetlere çok daha az ilgi; başkalarından kopuk veya yabancılaşma hissi; veya pozitif duyguları deneyimleyememe (mutluluk veya tatmin eksikliği).
4.) Uyarılma ve tepkisellikte değişiklikler: Uyarılma ve tepkisel semptomlar arasında huzursuz olma ve öfkeli patlamalar olabilir; dikkatsizce veya kendine zarar verecek şekilde davranmak; şüpheli bir şekilde çevresindekilere aşırı derecede dikkat etmek; kolayca ürkme; veya konsantre olma veya uyuma sorunları yaşıyorsanız.
Travmatik bir olaya maruz kalan birçok kişi, olayı takip eden günlerde yukarıda açıklananlara benzer semptomlar yaşar. Bununla birlikte, bir kişiye TSSB tanısı konması için, semptomların bir aydan fazla sürmesi ve kişinin günlük işleyişinde önemli sıkıntılara veya sorunlara neden olması gerekir.
Çoğu kişi travmadan sonraki üç ay içinde semptomlar geliştirir, ancak semptomlar daha sonra ortaya çıkabilir ve genellikle aylarca ve bazen yıllarca devam edebilir. TSSB genellikle depresyon, madde kullanımı, hafıza sorunları ve diğer fiziksel ve zihinsel sağlık sorunları gibi diğer ilgili durumlarla birlikte ortaya çıkar.
İlgili Koşullar
Akut Stres Bozukluğu
Akut stres bozukluğu, tıpkı TSSB’nin yaptığı gibi, travmatik bir olaya tepki olarak ortaya çıkar ve semptomlar benzerdir. Ancak semptomlar olaydan sonraki üç gün ile bir ay arasında ortaya çıkar. Akut stres bozukluğu olan kişiler travmayı yeniden yaşayabilir, geri dönüşler veya kabuslar görebilir ve kendilerinden uyuşmuş veya kopuk hissedebilirler. Bu belirtiler günlük yaşamlarında büyük sıkıntılara ve sorunlara neden olur.
Akut stres bozukluğu olan kişilerin yaklaşık yarısı TSSB’ye sahip olmaya devam ediyor. Araba kazalarından kurtulanların tahminen yüzde 13 ila 21’i akut stres bozukluğu geliştiriyor ve saldırı, tecavüz veya toplu silahlı saldırılardan kurtulanların yüzde 20 ila 50’si bunu geliştiriyor. Bilişsel davranış terapisi de dahil olmak üzere psikoterapi, semptomların kontrol edilmesine yardımcı olabilir ve daha kötüye gitmesini ve TSSB’ye dönüşmesini önlemeye yardımcı olabilir.
Uyum bozukluğu
Uyum bozukluğu, stresli bir yaşam olayına (veya olaylarına) yanıt olarak ortaya çıkar. Bir kişinin stres etkenine tepki olarak deneyimlediği duygusal veya davranışsal semptomlar, meydana gelen olay türü için makul olarak beklenenden genellikle daha şiddetli veya daha yoğundur.
Belirtiler arasında gergin, üzgün veya umutsuz hissetmek; diğer insanlardan çekilme; meydan okurcasına davranmak veya dürtüsel davranış sergilemek; veya titreme, çarpıntı ve baş ağrısı gibi fiziksel belirtiler. Semptomlar, bir kişinin hayatının önemli alanlarında, örneğin işte, okulda veya sosyal etkileşimlerde önemli sıkıntılara veya işlev gören sorunlara neden olur.
Uyum bozukluklarının semptomları, stresli bir olaydan sonraki üç ay içinde başlar ve stres etkeni veya sonuçları sona erdikten sonra altı aydan fazla sürmez. Stres etkeni tek bir olay olabilir (romantik bir ayrılık gibi) veya kümülatif etkiye sahip birden fazla olay olabilir. Stresörler tekrar eden veya sürekli olabilir (artan özürlülükle birlikte devam eden ağrılı bir hastalık gibi).
Stresörler tek bir bireyi, tüm bir aileyi veya daha büyük bir grubu veya topluluğu (örneğin bir doğal afet durumunda) etkileyebilir. Ayakta ruh sağlığı tedavisi gören kişilerin tahminen% 5 ila% 20’sinde temel uyum bozukluğu tanısı vardır. Yakın zamanda yapılan bir araştırma, kanserli yetişkinlerin %15’inden fazlasının uyum bozukluğu olduğunu buldu. Genellikle psikoterapi ile tedavi edilir.
Engelsiz sosyal katılım bozukluğu
Engelsiz sosyal katılım bozukluğu, 2 yaşından önce ciddi sosyal ihmal veya yoksunluk yaşayan çocuklarda ortaya çıkar. Reaktif bağlanma bozukluğuna benzer şekilde, çocuklar rahatlık, uyarılma ve şefkat için temel duygusal ihtiyaçlardan yoksun olduğunda veya bakıcılarda tekrarlanan değişiklikler olduğunda ortaya çıkabilir. (sık sık koruyucu bakım değişiklikleri gibi), bunların sabit bağlar oluşturmasını engeller.
Engellenmemiş sosyal katılım bozukluğu, bir çocuğun yabancı yetişkinlere aşırı derecede tanıdık veya kültürel açıdan uygunsuz davranışlarda bulunmasını içerir. Örneğin, çocuk tanımadığı bir yetişkinle çok az veya hiç tereddüt etmeden gitmeye istekli olabilir. Bu davranışlar, çocuğun yetişkinler ve akranlarıyla ilişki kurma becerisinde sorunlara neden olur. Çocuğu normal bir bakım ortamına taşımak semptomları iyileştirir.
Bununla birlikte, olumlu bir ortama yerleştirildikten sonra bile, bazı çocuklar ergenlik dönemine kadar semptomlar göstermeye devam eder. Gelişimsel gecikmeler, özellikle bilişsel ve dil gecikmeleri, bozuklukla birlikte ortaya çıkabilir. Engelli sosyal katılım bozukluğunun yaygınlığı bilinmemektedir, ancak nadir olduğu düşünülmektedir. Ciddi derecede ihmal edilen çocukların çoğu bu bozukluğu geliştirmez. Tedavi, çocuğun ve ailenin ilişkilerini güçlendirmek için bir terapistle çalışmasını içerir.
Reaktif bağlanma bozukluğu
Reaktif bağlanma bozukluğu, yaşamlarının ilk yıllarında ciddi sosyal ihmal veya yoksunluk yaşayan çocuklarda ortaya çıkar. Çocuklar rahatlık, uyarılma ve şefkat için temel duygusal ihtiyaçlardan yoksun olduğunda veya bakıcılarda tekrarlanan değişiklikler (sık sık koruyucu bakım değişiklikleri gibi) onların istikrarlı bağlar oluşturmasını engellediğinde ortaya çıkabilir. Reaktif bağlanma bozukluğu olan çocuklar, yetişkin bakıcılarından duygusal olarak çekilirler.
Rahatlık, destek veya koruma için nadiren bakıcılara başvururlar veya sıkıntılı olduklarında rahatlamaya yanıt vermezler. Bakıcılar ile rutin etkileşimler sırasında, çok az olumlu duygu gösterirler ve açıklanamayan korku veya üzüntü gösterebilirler.
Sorunlar 5 yaşından önce ortaya çıkar. Gelişimsel gecikmeler, özellikle bilişsel ve dil gecikmeleri, genellikle bozuklukla birlikte ortaya çıkar. Reaktif bağlanma bozukluğu, ciddi şekilde ihmal edilmiş çocuklarda bile nadirdir. Tedavi, çocuğun ve ailenin ilişkilerini güçlendirmek için bir terapistle çalışmasını içerir.
